میلیاردرهایی که کارشان کساد شد

سپیده اشرفی- هشت سال است که جایگاه‌داران مدام گله می‌کنند؛ گاهی از میزان کارمزد و گاهی از نبود سود در احداث جایگاه. اما کمتر کسی است که در این مدت اهمیتی به گله‌ این بخش داده باشد.

هر بار رقم‌های تازه‌تری از جایگاه‌های تعطیل شده، ارائه می‌شود تا جایی که بیژن حاج‌محمدرضا رئیس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت یک ماه قبل در گفت‌وگو با «اقتصادنیوز»، تاکید کرده بود که بیش از نیمی از جایگاه‌های تهران به صورت تعطیل درآمده‌اند و این در حالی است که این جایگاه‌ها، سالم هستند.

فعال بودن بیش از 3200 جایگاه سوخت، اهمیت رسیدگی به وضعیت این جایگاه‌ها را بیشتر می‌کند. هر چند که اصلاح کارمزد این جایگاه‌ها نیز در نهایت در پیچ و خم اجرا، به کلی فراموش شد و نتوانست بخشی از مشکلات این بخش را مرتفع کند.

نکته‌ای که در این رابطه می‌تواند مشکلات این بخش را روشن کند این سوال است که «احداث یک باب جایگاه سوخت در تهران، چقدر هزینه دارد و چقدر سود خواهد داشت؟» حاج‌محمدرضا در این رابطه قیمت را بسته به نرخ زمین در مناطق مختلف، متفاوت می‌داند.

او معتقد است که در داخل شهرها ابعاد 30 در 30 یعنی 900 متر و در جاده‌های معمولی متراژ 50 در 50 یعنی 2500 متر محاسبه می‌شود. به اذعان او، این ابعاد در بزرگراه‌ها و شاهراه‌ها 100 در 50 متر  یا 100 در 100 است.

حاج محمدرضا در گفت‌وگو با «اقتصادنیوز»، تاکید می‌کند که با توجه به اینکه در تهران نمی‌توان زمینی پیدا کرد که ارزشی کمتر از 20 میلیون تومان داشته باشد، رقمی در حدود یک میلیارد و 800 میلیون تومان برای زمین به ابعاد 30 در 30 متر به دست می‌آید.

او تاکید می‌کند که در کنار هزینه‌ زمین باید هزینه‌ تجهیزات از جمله تلمبه، پوز و مخازن را نیز در نظر گرفت. آنطور که حاج‌محمدرضا برآورد می‌کند، اگر کسی بخواهد با ابعاد 30 در 30 متر در تهران جایگاه سوخت احداث کند، باید رقمی در حدود 18 میلیارد تومان را برای آن در نظر گرفت.

در عین حال، آنطور که رئیس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت به آن اشاره می‌کند، هزینه‌های جانبی دیگری است که برای جایگاه تک منظوره دو میلیارد و برای جایگاه دو منظوره 3.5 میلیارد تومان خواهد بود. بر این اساس رقمی در حدود حداقل 20 میلیارد تومان برای احداث یک باب جایگاه برآورد می‌شود.

هر جایگاه، چقدر سود می‌کند؟
مساله سود جایگاه‌های سوخت نیز در این میان اهمیت دارد. حاج‌محمدرضا در این رابطه تاکید می‌کند که بازدهی ماهانه در بهترین شکل، بین 30 تا 40 میلیون تومان است. این رقم در صورت دومنظوره بودن جایگاه، 50 میلیون تومان خواهد شد. این یعنی تنها حدود یک‌سوم هزینه‌های انجام شده، بازخواهد گشت و این در حالی است که سود بانکی که جایگاه‌دار باید بپردازد نیز به این رقم اضافه می‌شود. یعنی در ماه چیزی در حدود 500 میلیون تومان باید به عنوان سود بانکی پرداخت شود.

رئیس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت در عین حال عنوان می‌کند که جایگاه‌های سوخت خرید و فروش نیز می‌شود؛ اما نکته مهم در این رابطه کم شدن هزینه‌ به هنگام معامله است. او بیان می‌کند که تنها یک‌چهارم هزینه‌ سرمایه‌گذاری شده، برای خرید یک جایگاه‌ پرداخت می‌شود و در عین حال این معاملات در شرایط فعلی به کلی راکد است.

تعداد جایگاه‌ها چقدر است؟
نکته مهمی که شاید بتواند اهمیت سرمایه‌گذاری در ساخت جایگاه‌های سوخت را روشن کند، کاهش تعداد جایگاه‌ها و تعطیل شدن بخشی از آنهاست. در حال حاضر بیش از 3200 جایگاه سوخت در کشور فعال است که حدود 800 جایگاه به صورت دو منظوره سوخت‌رسانی می‌کنند.

رئیس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت پیش از این تاکید کرده بود که در دو سال اخیر به دلیل افزایش هزینه‌های جایگاه‌ها و ثابت ماندن درآمدها، برخی جایگاه‌ها از سوی شرکت ملی نفت تعطیل شدند و این تعطیلی‌ها ربطی به افزایش قیمت‌های اخیر سوخت دارد.

در کل فعالیت دولت نهم و دهم، این ارقام از جایگاه‌های تعطیل و نیمه‌تعطیل بارها اعلام و اصلاح می‌شد؛ به گونه‌ای که هر بار به تعداد جایگاه‌های تعطیل اضافه و از جایگاه‌های فعال کاسته می‌شد.

چرا جایگاه‌ها تعطیل می‌شوند؟
مساله‌ای که در پرداختن به مشکلات جایگاه‌داران سوخت به میان می‌آید، علت تعطیل شدن این جایگاه‌هاست. برخی افزایش قیمت سوخت را در این راستا تاثیرگذار می‌دانند اما رئیس اتحادیه جایگاه‌داران سوخت به کلی این مساله را منتفی می‌داند. تنها راهکاری که او به عنوان راهکاری پایدار برای خروج از این رکود اعلام می‌کند، اجرای نظام حق‌العمل‌کاری است.

آنطور که پیش از این «اقتصادنیوز» نیز به آن اشاره کرده بود در محدوده‌ شرق تا غرب تهران، 18 جایگاه غیردولتی سوخت به صورت تعطیل درآمده‌اند و این در حالی است که این جایگاه‌ها سالم هستند. در عین حال، در کل تهران، 34 جایگاه شرکتی وجود دارد که تنها سه یا چهار جایگاه دولتی هستند و بقیه از سوی دولت به بخش غیردولتی واگذار شده‌اند.

با این حال، به هزینه‌های اعلام شده برای جایگاه‌های سوخت می‌توان به هزینه نگاه‌داری از این جایگاه‌ها نیز اشاره کرد که رقمی در حدود 240 میلیون تومان برای آن برآورد می‌شود.

کل هزینه‌های برآوردی برای ساخت و نگاه‌داری از جایگاه‌های سوخت در کنار به محاق رفتن اعمال کارمزدهای جدید این جایگاه‌ها، به خوبی نشان می‌دهد که جایگاه‌های سوخت با بحران جدی روبه‌رو دست و پنجه نرم می‌کنند که بالا بودن رقم سرمایه‌گذاری در این جایگاه، به مشکلات این بخش افزوده است.