پیوند پوشاک و پایگاه اجتماعی مردم

ساختار پوشش و لباس مردمان یک جامعه، همواره از پدیده‌هایی چون باورها و شیوه زیست اجتماعی و اقتصادی و معیشت آنان در یک قلمروی ویژه جغرافیایی و سیاسی تاثیر می‌پذیرفته است. در بررسی‌های تاریخی و اجتماعی، پوشاک را از این نظر یک سند مهم تاریخی می‌توان برشمرد؛ از آن‌رو با آگاهی از جنبه‌های گوناگون چگونگی شکل‌گیری پوشاک و پوشش مردم یک سرزمین، به روایت‌هایی جذاب درباره زندگی آنان در تاریخ می‌توان دست یافت. علی بلوکباشی، در مقدمه کتاب «پوشاک در ایران‌زمین؛ از سری مقالات دانشنامه ایرانیکا»، روایتی از نانسی لیندسفارن - تاپر، پژوهشگر و مردم‌شناس درباره پوشش شاهسون‌های ایرانی آورده است تا پیوند میان باورهای آدمیان با پوشش‌های آنان در تاریخ بنمایاند «شاهسون‌ها نه‌تنها با طرز مختلف لباس پوشیدن تفاوت‌های مربوط به جنس، ثروت و پایگاه مذهبی خود را نشان می‌دهند، بلکه از لحاظ سیاسی هویت ایلی خود را نیز در منطقه می‌نمایانند». او سپس به تاثیر پوشاک در نمایاندن جایگاه و پایگاه اجتماعی زنان و مردان شاهسون می‌پردازد «پوشاک زنان شاهسون بیانگر پایگاه شخصی آنان در میان زنان دیگر و نشان‌دهنده فردیت و احوال روحی زن است. پوشاک زنان و مردان هر دو بخشی از نظام‌های فرهنگی است که مراحل تولد تا مرگ را در مدار زندگی و اختلاف جنسی، منزلت‌های دینی و پیوندهای مردم را با نیروهای فراطبیعی مشخص می‌کند. همچنین، پوشاک مردان روابط شاهسون‌ها را به‌عنوان یک جامعه ایلی با محیط‌زیست اجتماعی و سیاسی توجیه و تبیین می‌کند». هریک از بخش‌های پوشش زنان و مردان در ایل شاهسون، حتی رنگ‌های آن‌ها، به باور و ارزشی نهفته در پس خود اشاره می‌کنند؛ نانسی لیندسفارن- تاپر بر آن است «در ایل شاهسون مردان جوان جلیقه و نیم‌تنه سرخ و مردان سالخورده جلیقه و نیم‌تنه سبز می‌پوشند. سرخ و سبز هر دو از رنگ‌های کلیدی در میان شاهسون‌هاست. در میان شاهسون‌ها، مانند مسلمان دیگر خاورمیانه، رنگ سرخ با رجولیت، جنسیت، نیروی حیاتی، قدرت اجتماعی فرد و تولیدمثل پیوند دارد. درحالی‌که رنگ سبز یک تداعی معانی در رابطه با باروری زمین با انسان و خدا دارد. همچنین کلاه در میان پوشاک مردان نقش برجسته و ممتازی در جامعه شاهسون داشته است. مردان با کلاه‌هایشان تمایزات پایگاهی خود را در میان خود و همبستگی مشترک و هویت ایلی‌شان را به‌عنوان شاهسون نشان می‌دهند. همان اندازه که آلاچیق نیمه‌کروی شاهسون، جماعات ایلی کوچنده را از همتایان یکجانشین متمایز می‌کند، کلاه‌هایشان نیز آنها را از غیرشاهسون مشخص و جدا می‌سازد».