مناطق آزاد؛ فرصتی که به تهدید تبدیل‌ شده است

به گزارش جام جم آنلاین ، وحید شقاقی شهری ،اقتصاددان، در گفت‌وگو با جام جم آنلاین عنوان کرد: مناطق آزاد بر پایه‌یک رسالت در کشور ما ایجاد شد. این مناطق درواقع کپی‌برداری شده از نمونه‌های مشابه مناطق آسیای جنوب شرقی بود. کپی‌برداری به این دلیل بود که این مناطق در کشورهای مزبور به رشد صادرات و جذب فناوری‌های نوین آنها کمک کرد.

شقاقی شهری گفت: در ابتدای دهه هفتاد قانون مناطق آزاد ایران به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. رسالت بر این امر استوار بود که مناطق آزاد فارغ از بوروکراسی‌های اداری و اقتصادی و یا مقررات سرزمین اصلی به توسعه صادرات و جذب فناوری‌های نوین کمک کنند.

وی افزود: تعرفه‌ها در مناطق آزاد در سطح بین المللی است و مقررات و بوروکراسی‌های سرزمین اصلی در این مناطق وجود ندارد. مالیات‌ها پایین است و در برخی از جنبه‌ها اصلا چیزی به نام مالیات اصلا وجود ندارد. هدف بر این استوار بود که این مناطق به اقتصاد کشور کمک کنند و توسعه صادرات و صادرات مجدد را رقم بزنند.

این کارشناس امور اقتصادی بیان داشت: بحثی هم در رابطه با جذب سرمایه‌گذاری و فناوری خارجی وجود دارد. این کار الان در مناطق آزاد کشور امارات انجام می‌شود. مواد بدون بسته‌بندی وارد مناطق آزاد امارات می‌شود و پس از بسته‌بندی شدن به انبار می‌رود. این مواد بعد از آن دوباره مجددا صادر می‌شود که به این رویه «صادرات مجدد» می‌گویند. قرار بود این اتفاق در مناطق آزاد ما هم بیفتد. کیش قرار بود منطقه‌ای برای جذب توریست خارجی باشد و قشم و چابهار و سایر مناطق آزاد هم باید به منطقه‌ای پویا برای صادرات و جذب سرمایه‌گذار تبدیل شوند.

شقاقی شهری تصریح کرد: متاسفانه با گذشت بیش از 20 سال، این مناطق برعکس عمل کرده‌اند. آنها به مناطقی برای واردات کالا به سرزمین اصلی تبدیل شده‌اند و در برخی وارد نیز قاچاق اتفاق می‌افتد. از سویی اشتغال در مناطق آزاد هنوز توسعه پیدا نکرده و واردات بی‌رویه نیز ضربه سنگینی به مردم بومی این مناطق زده است و فرصت‌های متعدد اشتغال آنها را از بین برد. فرهنگ واردات محوری اکنون کاملا بر این مناطق قالب شده است و بر اقتصاد سرزمین اصلی نیز تاثیر گذاشته‌اند.

وی خاطرنشان کرد: این یک واقعیت است که این مناطق به مسیری برای واردات کالا جهت سرزمین اصلی تبدیل شده‌اند. رسالتی که در ابتدا تعیین شد اکنون کاملا برعکس است. اکنون در مجلس مصوب شده که تعداد مناطق آزاد بیشتر هم بشود این در حالی است که تا امروز این مناطق به جای توسعه صادرات و جذب سرمایه‌گذار، به سکوی واردات برای همان منطق و اقتصاد ملی تبدیل شده‌اند.

کارشناس امور اقتصادی یادآور شد: هم از بُعد سیاسی و هم از بُعد اقتصادی و فرهنگی، تبعات سنگینی از طریق همین مناطق آزاد به کشور وارد شده است. تجربه 20 ساله نشان داد که این مناطق به تدریج تبدیل به حیاط خلوت دولت‌ها تبدیل شدند. دستمزدهای بالای برای مدیران تعیین شد. در واقع انحراف اصلی در اهداف اصلی مناطق رخ داد.

شقاقی شهری اذعان داشت: شنیده‌ام خیلی از شرکت‌ها در آنجا به اسم ثبت شده‌اند اما فعالیتی ندارند. این گزارش اخیر سازمان بازرسی کل کشور است و این نشان می‌دهد بسیاری از شرکت‌ها به دنبال اهداف دیگری هستند و در واقع بسیاری از آنها وجود خارجی ندارند و فعالیت آنها در سرزمین اصلی است اما برای اینکه مالیات ندهند یا تابع قوانین نباشند در مناطق آزاد اقدام به ثبت شرکت کرده‌اند.

وی در پایان گفت: با وجود همه این موارد منفی باز هم افزایش مناطق آزاد به تصویب مجلس رسیده است. این مناطق فایده ای نداشتند و به عبارتی مضرات آنها بیشتر بود پس چرا مجلس چنین تصمیمی گرفته است؟ مناطق آزاد ایران هیچ راهبرد و چشم انداز مشخص ندارند. قرار بود این مناطق تخصصی عمل کنند و ارزیابی درستی از عملکرد آنها نیست. مناطق آزاد از فرصت به تهدید برای منافع ملی تبدیل شده است.