کالاهای اولویت چهار ترخیص می شوند

پیمان صفردوست: ترخیص کالا از گمرک و حواشی آن در دولت دوازدهم از موضوعاتی است که خبر آن هیچ ‌گاه از درگاه سایت‌های خبری پایین نیامده و همیشه بهانه‌ای برای طرح مجدد داشته است.

داستان ترخیص که در این دولت چند وزیر و سرپرست را به خود دیده، همچنان سوژه‌های جدیدی برای مطرح کردن دارد و در این میان مشکلات اقتصادی و تجاری و کاهش دسترسی به ارز به گرمی بازار آن دامن زده ‌است. در روزهای اخیر نیز در آخرین فعل و انفعالات انجام شده در دستورالعمل‌های گمرکی، گویا طبق اعلام گمرک ایران امکان ترخیص آن دسته از کالاهای گروه ۴ (واردات ممنوع) که دارای ثبت سفارش بانکی بوده و قبل یا حتی بعد از تاریخ ممنوعیت تامین ارز شده باشند، بدون قید زمانی فراهم شده و طبق اعلام، در زمینه ترخیص ثبت‌سفارش‌های بدون انتقال ارز نیز به‌زودی تصمیم‌گیری خواهد شد.

اما این تغییر و تحولات صورت گرفته در دستورالعمل‌های گمرک چه نقشی در واردات و تامین کالاهای وارداتی کشور ایفا خواهد کرد؟ از سوی دیگر آیا این تغییرات، باتوجه به محدودیت‌های ارزی موجود در کشور عوارضی را به همراه خواهد داشت یا خیر؟! با گزارش صمت در این باره همراه باشید:

---

یک دپوی دوساله

با تغییر شرایط ارزی و محدودیت‌های اعمال شده از سال ۱۳۹۷، واردات کالاهای گروه ۴ که بیشتر مصرفی و غیرضرور تشخیص داده شدند، ممنوع شد، این در حالی بود که پیش از اعلام این سیاست بخش زیادی از این کالاها ثبت‌سفارش شده و به گمرک و بنادر آمده بودند. در کنار کالاهای گروه ۲۷ که اولویت ارزی غیرفعال دارند، کالاهای گروه ۴ ممنوعه هستند و امکان واردات یا ترخیص آنها وجود ندارد. در گروه ۴ حدود ۸۰ میلیون دلار کالا قبل از ممنوعیت وارد گمرک شده بود که ترخیص آن متوقف شد.

از اواخر سال گذشته و با مصوبه هیات دولت و شرایط تعیین‌شده، بخشی از کالاهای این گروه ترخیص شد اما بخش زیادی با پایان زمان مصوبه در گمرک باقی ماند که در بین آنها کالاهای فاسدشدنی نیز وجود داشت. این کالاها، محصولاتی هستند که یا تولید مشابه آنها در داخل کشور انجام می‌شود یا جزو کالاهای لوکس و غیرضروری تشخیص داده شده‌اند. مهم‌ترین کالاهای قرار گرفته در این گروه لوازم خانگی، لوازم‌التحریر، پارچه، مصالح ساختمانی، کیف و کفش، فرش و گلیم، لوازم تزئینی و لوازم بهداشتی، برخی اقلام خوراکی مانند فرآورده‌های پروتئینی و گوشتی، شیر خشک صنعتی و برخی فرآورده‌های لبنی، گل‌ها و گیاهان تزئینی، برخی میوه‌های وارداتی، غلات، سنگ‌های وارداتی، الیاف، محصولات تولیدی از پنبه و صنایع دستی هستند.

البته این ممنوعیت زمانی اعلام شد که پیش از آن، بیش از ۷۰ میلیون یورو از این کالاها وارد گمرک و بنادر شده بود و اکنون این میزان واردات نیز مشمول همین محدودیت‌ها شده و در انبارهای گمرک باقی ماند. در واقع گرچه مسئولان گمرک آن زمان اعلام کرده بودند تمام این اقلام قبل از ممنوعیت واردات‌شان وارد گمرک شده بودند و صاحبان این کالاها مشمول حقوق مکتسبه می‌شدند و طی مذاکرات صورت گرفته از بهمن سال ۱۳۹۸ تا ۲۶ شهریور امسال امکان ترخیص این‌کالاها را داشتند، اما این فرآیند تکمیل نشد و این دسته از بازرگانان نتوانستند در مهلت قانونی نسبت به ترخیص کالاهای‌شان اقدام کنند.

به هر صورت، در دو دوره زمانی فرصتی برای ترخیص کالاهای گروه ۴ طبق شرایطی تعیین شد که بخشی ترخیص شدند و بخش دیگری همچنان باقی مانده بودند. در بین این کالاها اقلام با ثبت‌سفارش بانکی و بدون انتقال ارز وجود داشت، در عین حال که خارج این اقلام نیز بودند کالاهای با ثبت سفارش بانکی که در ترخیص با ابهاماتی مواجه بودند.

---

چرایی ترخیص کالاهای گروه ۴

مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی گمرک ایران در این باره در گفت‌وگو با صمت عنوان کرد: تصمیمات اتخاذشده برای کالاهای گروه ۴ در حال‌ حاضر برای ترخیص کالاهای با ثبت‌سفارش بانکی است اما برای آن دسته از کالاها که دارای ثبت‌سفارش بدون انتقال ارز هستند، به‌زودی تصمیم‌گیری خواهد شد.
جمال ارونقی در این زمینه افزود: در شرایط فعلی و با موافقت‌های صورت گرفته، امکان ادامه فرآیند تجاری شامل تمدید، ویرایش یا ترخیص آن دسته از کالاهایی که دارای ثبت‌سفارش بانکی بوده‌اند و قبل یا بعد از تاریخ ممنوعیت واردات، تامین ارز شده باشند، فراهم شده است.

ترخیص کالاهای بدون انتقال ارز

معاون فنی گمرک ایران درباره وضعیت کالاهایی که ثبت‌سفارش آنها بدون انتقال ارز بوده نیز گفت: براساس مصوبه هیات وزیران و اصلاحیه بعدی آن در ۲۹ بهمن سال گذشته، کالاهایی که دارای ثبت سفارش بوده و بارنامه یا قبض انبار آنها قبل از اردیبهشت سال گذشته صادر شده بود، امکان ترخیص بدون انتقال ارز را داشتند که صاحب کالا می‌توانست با پرداخت حقوق ورودی و ۲ برابر سود بازرگانی تا ۲۶ شهریور نسبت به آن اقدام کند. مذاکراتی در این زمینه صورت گرفته که در صورت موافقت هیات وزیران و تمدید زمان، امکان ترخیص این کالاها نیز وجود خواهد داشت.

واردات گروه ۴ آزاد نیست

جمال ارونقی پیرامون انتقادات احتمالی تولیدکنندگان کالاهای مشابه گروه ۴ در داخل کشور عنوان کرد: ترخیص و موافقت‌های انجام شده در این باره چند نکته را در بر دارد که مهم‌ترین آنها این است که این ترخیص‌ها به‌معنی آزادسازی واردات کالاهای گروه ۴ نیست.

وی خاطرنشان کرد: دلیل قرار گرفتن این کالاها در گروه ۴ تولید مشابه آنها در داخل کشور یا غیرضرور تشخیص دادن واردات آنها بوده و باتوجه به شرایط اقتصادی، ارائه مجوز برای واردات این کالاها غیرمنطقی است. با این حال باید توجه داشت که کالاهای گروه ۴ که در گمرک باقی مانده‌اند، مشمول حقوق مکتسبه هستند و صاحبان آنها حقوقی دارند که باید محترم شمرده شود.

بازار تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد

معاون فنی گمرک کشور عنوان کرد: باتوجه به میزان این کالاها به‌نظر نمی‌رسد مشکلی برای تولیدکنندگان داخلی و سهم آنها از بازار به‌وجود بیاید؛ ضمن اینکه ترخیص این کالاها باتوجه به اینکه نقل و انتقالات ارزی آنها پیش‌تر انجام شده، تاثیر محسوسی در نرخ ارز نخواهد داشت. وی تاکید کرد: ترخیص این کالاها در واقع تبعیت از دستورالعمل‌های گمرکی و احترام به حق قانونی واردکنندگانی است که این فرآیند را به‌صورت قانونی طی کرده‌اند اما کالاهای آنها امروز در معرض فساد و از بین رفتن در گمرک قرار دارند.

---

واردات را عادی نکنیم

مهران حسینی از تولیدکنندگان لوازم‌التحریر در گفت‌و‌گو با صمت درباره ترخیص کالاهای گروه ۴ از گمرک تاکید کرد: این کالاها که بخشی از آنها شامل لوازم‌التحریر وارداتی است می‌تواند بازار داخلی این کالاها را که پیش از این نیز باتوجه به شیوع ویروس کرونا و غیرحضوری شدن تحصیل دانش‌آموزان، دچار نوسانات بسیاری بوده، با مشکلات جدی‌تری مواجه کند. وی در این باره افزود: تولیدکنندگان داخلی لوازم‌التحریر بعد از اعلام محدودیت‌های وارداتی، گمان می‌کردند بتوانند پس از سال‌ها سهم خود را در بازارهای داخلی بیابند و فروش مطلوبی داشته باشند اما ویروس کرونا و شیوع آن در کشور، معادلات ما را برهم زد و در این شرایط ترخیص لوازم‌التحریر وارداتی هم به این مشکلات می‌افزاید.

حسینی در عین حال تصریح کرد: به هر حال اگر این کالاها پیش از ممنوعیت وارد کشور شده باشند، نمی‌توان حقوق واردکنندگان آن را پایمال کرد و باید تلاش کنیم با ایجاد تعادل در بازارها، از این بحران عبور کنیم. این تولیدکننده لوازم‌التحریر تاکید کرد: امیدواریم این ترخیص‌ها فتح بابی برای آزاد شدن واردات کالاهایی که در داخل کشور به‌شکل مطلوب تولید می‌شوند، نباشد و دست‌اندرکاران و تصمیم‌گیران حوزه تجارت، با در نظر گرفتن اولویت برای حمایت از تولید داخل، توسعه تجاری و گشایش‌های اقتصادی کشور را مدنظر داشته باشند.

---

سخن پایانی...

در ماه‌های اخیر، حواشی فراوانی در زمینه کالاهایی که قبل از ممنوعیت وارد گمرک و بنادر شده بودند، وجود داشته و صاحبان کالا بارها خواستار تعیین‌تکلیف این کالاها شدند. در همین حال تولیدکنندگان داخلی و طرفداران اقتصاد مقاومتی، ترخیص این کالاها را برهم‌زننده تعادل بازار می‌دانستند و خواستار جلوگیری از مقدمه‌سازی برای آزادسازی مجدد واردات این کالاها بودند.

در هر حال این کالاها قبل از ممنوعیت واردات وارد کشور شده‌اند و به‌نظر می‌رسد دوندگی‌های مسئولان گمرک برای ترخیص هرچه بیشتر این کالاها، تلاش برای اجرای قانون باشد که جای تقدیر دارد. این کالاها بعد از ورود به‌دلیل تغییر شرایط، باوجود مجوزهای صادره و حقوق مکتسبه‌ای که برای صاحب کالا ایجاد شده بود امکان ترخیص پیدا نکردند و ترخیص آنها از گمرک علاوه بر امکان ادامه فعالیت صاحبان کالاها، می‌تواند کالاهایی که نقل و انتقالات مالی آنها انجام شده را پیش از فساد و گذشتن تاریخ مصرف وارد چرخه کند.