مناطق آزاد از رسالت اصلی خود باز مانده اند

مناطق آزاد ما به درگاه واردات کالای غیررسمی و یا کالاهایی که اجازه واردات رسمی ندارند و از تعرفه بالای برخودارند، شده اند.

گزارش‌های مختلف حاکی از این است که در اکثر سال‌های مورد بررسی (1392 الی 1399) تراز تجاری در مناطق آزاد منفی بوده است و این مناطق سهم چشمگیر و تاثیرگذاری در تولید ناخالص داخلی کشور ایفا نمی کنند.

دستگاه های اجرایی و متولی خودشان معتقدند که مناطق آزاد نتوانسته به آن وظیفه ذاتی و تاثیرگذاری خودش در سطح ایران عمل کند و یا به درستی ماموریتش را ایفا کند. معمولا در کشورهایی که اقتصادهای بسته دارند و واردات و صادرات دچار تصمیم گیری های لحظه ای و ممنوعیت ها و محدودیت های آنی می شود، مناطق آزاد به کمک تولید و صادرات آن کشور می روند. با این هدف که از مشکلات و معضلات سرزمین اصلی فاصله بگیرند و براساس قوانین بین المللی و یا نزدیک به قوانین بین المللی بتوانند تولید و صادرات داشته باشند. همچنین به این شکل، موضوع تعرفه های وارداتی و هزینه های ارزش افزوده برای آنها تحمیل نشود و از شرایط برابر با کشورهایی که اقتصاد آزاد دارند، تبعیت و بتوانند در عرصه تولید و صادرات با فراق بال کار کنند.

بعد متعاقب آن، حضور بانک های خارجی در مناطق ویژه و مناطق آزاد می تواند کمک کننده و تسهیل گر تجارت باشد که متاسفانه وقتی ما عملکرد مناطق را نگاه می کنیم، نمی توان گفت به صورت صد درصد اما درصد بسیار زیادی از وظایف خودشان را اجرایی نکردند و بعضا مشاهده می شود که مناطق آزاد ما به درگاه واردات کالای غیررسمی و یا کالاهایی که اجازه واردات رسمی ندارند و از تعرفه بالای برخودارند، شده اند. بیشتر به تبدیل به تفرجگاه هایی شده اند که مردم برای تفریح و گردشگری به آنجا مراجعه و کالاهای مصرفی خودشان را خریداری می کنند و به نوعی کالای همراه مسافر تبدیل به یک درگاه وارداتی مجدد شده است.

بخش هایی که در قالب بخش های صنعتی برای مناطق آزاد دیده شده، زیرساخت های لازم را برای اجرای برنامه ها و  فعالیت های اقتصادی متناسب با درخواست های واحدهای تولیدی نداشته است. موضوع حضور گمرک که اخیرا در مناطق ویژه مجددا اعمال شده، ثبت سفارش همه اینها با آن ماموریت اصلی این مناطق در تضاد است. البته این حق را هم باید بدهیم که دولت هم به دلیل جلوگیری از یکسری سواستفاده ها مجبور شده به سیاست های جدیدی رو بیاورد، مثل همین دو موردی که به آن اشاره کردم. ولی در مجموع مناطق آزاد از آن رسالت خود باز مانده اند و به همین جهت بوده که نتوانسته اند تاثیرگذاری قابل توجه و مورد انتظار را برآورده کنند.