پوشاک؛ صنعتی با ظرفیتی بین‌المللی، اما مصرفی محلی!

صنعت پوشاک و نساجی کشور که می‌تواند سهم بالایی در اشتغالزایی، رشد صنعت و حتی صادرات داشته باشد، متاسفانه گرفتار موانع و مشکلات متعددی است، موانعی که سبب شده این صنعت نه‌تنها از مرزهای کشور فراتر نرود که حتی در داخل هم توانایی پاسخگویی به همه سلایق را نداشته باشد.

به گزارش قدس آنلاین، ضریب گردش مالی صنعت منسوجات و پوشاک در جهان، سالانه حدود یک‌هزار و ۵۰۰ میلیارد دلار است و سهم ارزآوری این صنعت برای همسایگان ایران همچون ترکیه و پاکستان رقمی چشمگیر را نشان می‌دهد. به طوری که اولین بخش اقتصادی تامین کننده خالص درآمد ارزی ترکیه، صنعت پوشاک است و این صنعت، یک سوم شغل‌های کشور ترکیه را به خود اختصاص داده و تاثیر زیادی بر رشد اقتصادی و اشتغال در این کشور گذاشته و به عامل توسعه اقتصادی مناطق جنوب‌شرقی و شرقی ترکیه مبدل شده و تا جایی پیش رفته که ششمین تامین کننده مهم پوشاک در جهان و سومین تامین کننده بزرگ اتحادیه اروپا است.

همچنین پاکستان در همسایگی ما صنعت نساجی و پوشاکش به‌عنوان ستون فقرات جمهوری اسلامی پاکستان شناخته می‌شود و حدود ۴۰ درصد اشتغال صنعتی و ۴۶ درصد مجموع تولید پاکستان را به خود اختصاص داده‌ و از ۲۵ درصد تولید ناخالص ملی در بخش صنعت این کشور، حدود ۱۱ درصد مربوط به صنعت نساجی است.

همچنین بر اساس آمار و اطلاعات منتشر شده از طرف وزارت نساجی بنگلادش، صادرات پوشاک این کشور در ماه می ۲۰۱۹ از مرز سه میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار گذشت و اکنون پس از گذشت سه سال این آمار به ۴۰ میلیارد دلار رسیده که این رقم تقریبا با میزان صادرات غیر نفتی ایران در سال ۱۴۰۰ که ۴۳.۵ میلیارد دلار بود، برابری می‌کند.

در ادامه پیگیری پرونده «بررسی مشکلات تولید پوشاک در ایران» به گفت‌وگو با علیرضا حائری، عضو هیات مدیره جامعه متخصصان نساجی پرداختیم.

ارزش خرید پوشاک در داخل حدود ۶ میلیارد دلار است

حائری در این رابطه به خبرنگار ما گفت: صنعت پوشاک در ایران همچون دیگر صنایع دارای یک سری مشکلات عمومی از جمله تامین مواد اولیه، نرخ ارز، نقدینگی واحدها و بالا بودن قیمت تمام شده محصولات نسبت به متوسط جهانی؛ و یک سری مشکلات اختصاصی همچون بحث قاچاق و کاهش قدرت خرید مردم و تبدیل شدن پوشاک به اولویت‌های چندم، است.

عضو هیات مدیره جامعه متخصصان نساجی با بیان اینکه ارزش خرید پوشاک ما در داخل تا حدود سه سال پیش سالانه بین ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شد، تصریح کرد: امروز این میزان به ۵ تا ۶ میلیارد دلار در سال کاهش یافته که این امر منجر به کاهش تولید و حاشیه سود تولید کننده شده است.

وی ادامه داد: در واقع با سیاست‌هایی که دولت قبل پیش گرفته و دولت فعلی آن را ادامه می‌دهد، صنعت پوشاک ما تبدیل به یک صنعت محلی شده و یک صنعت بین المللی پوشاک که تصور شود ارزآوری داریم؛ نداریم.

حائری با بیان اینکه انتظار دولت ‌گذشته از صنعت پوشاک تنها برآوردن نیاز داخل بود، ابراز کرد: درنتیجه دولت هیچ انتظاری از صنعت پوشاک برای ارزآوری و رقابت در جوامع بین‌المللی نداشت و دولت فعلی هم به قدری گرفتاری و مشغله تامین کالای اساسی دارد که فرصت پرداختن به صنعت پوشاک را ندارد.

ممنوعیت ورود پوشاک، فضایی گلخانه‌ای ایجاد می‌کند

این فعال اقتصادی به ممنوع بودن واردات پوشاک طی سه سال اخیر اشاره و اضافه کرد: ممنوعیت واردات، فضایی گلخانه‌ای و بدون رقابت را برای صنعت کشور ایجاد می‌کند که این سیاست برای تولید کننده پوشاک سیاستی مثبت است، چراکه رقیبی ندارد و هر کالایی با هر کیفیتی تولید کند فروش می‌رود؛ اما برای صنعت پوشاک منفی است، چراکه زمینه رشد و بین‌المللی شده این صنعت را فراهم نمی‌کند.

حائری ادامه داد: وقتی بازار غیر رقابتی شد در نتیجه کیفیت اولویت اول تولید کننده نمی‌شود، چراکه رقیبی وجود ندارد و مادامی که این سیاست را داریم وضعیت پوشاک همین است؛ تولید کننده تولید می‌کند و مصرف کننده داخلی مجبور به مصرف است.

عضو هیات مدیره جامعه متخصصان نساجی در ادامه با طرح این پرسش که اساسا قاچاق چگونه به وجود می‌آید؟، تصریح کرد: ایران تنها کشوری است که قاچاق پوشاک در آن وجود دارد و علت آن این است که تقاضایی در داخل کشور وجود دارد که تامین نمی‌شود(حالا یا کالا کیفیت مورد نظر ندارد و یا تولید نمی‌شود و یا اینکه قیمت ارزان ندارد)، بنابراین قاچاق صورت می‌گیرد.

وی اضافه کرد: سال‌هاست که با چندین سازمان و نهاد، با بحث قاچاق در عرصه پوشاک مبارزه می‌کنیم و همیشه ناموفق بودیم و قاچاق ریشه کن نشده است. وقتی یک روش چندین سال است که اجرا می‌شود و جواب نمی‌دهد، بنابراین باید بپذیریم که راه حل، این روش نیست که اگر بود امروز صحبت از ۵۰۰ میلیون دلار تا دو میلیارد دلار قاچاق پوشاک به داخل کشور نمی‌شد.

حائری به مدل مبارزه با بحث قاچاق اشاره و ضمن ناکارآمد خواندن آن، تصریح کرد: زمانی که یک روش را چند دهه ادامه می‌دهیم و خودمان اذعان به ناموفق بودن آن داریم، باید روش را تغییر دهیم. کدام کشوری در دنیا وجود دارد که پوشاک به آن قاچاق شود؟!

عده‌ای از این وضعیت بازار پوشاک نفع می‌برند

عضو هیات مدیره جامعه متخصصان نساجی با تاکید بر اینکه به نظر من عده‌ای نمی‌خواهند این مشکل حل شود و حتما یک عده منافعی در این امر دارند، ابراز کرد: زمانی که مسئله‌ای حل نمی‌شود حتما برای افرادی منافعی به دنبال دارد که حل نمی‌شود.

این فعال اقتصادی به ارائه پیشنهاد پرداخت و گفت: باید جمعی را به کشورهایی نظر بنگلادش و ترکیه اعزام و آنان با انجام بررسی میدانی، ببیند چرا به این کشورها قاچاق پوشاک انجام نمی‌شود و چه کرده‌اند که در این صنعت به چنین جایگاهی رسیده‌اند. این کار نه هزینه آنچنانی دارد و نه سخت است.

حائری در ادامه به بحث صادرات اشاره و ابراز کرد: به دلیل اینکه مرزهای کشور را بسته‌ایم و کالاها رقابتی نیستند، بنابراین در حوزه صادرات نمی‌توانیم توفیقی به دست آوریم و از طرفی وقتی با شرکای تجاری خود چنین برخوردی می‌کنیم و واردات پوشاک از دیگر کشورها را ممنوع می کنیم، آنان نیز صادرات پوشاک ما را ممنوع می‌کنند.

وی ضمن بیان اینکه صادرات پوشاک اصلا در شأن کشورمان و در شأن این صنعت نیست، ابراز کرد: سالیانه حدود ۵۰ میلیون دلار صادرات پوشاک داریم و این در حالی است که بنگلادش سالیانه ۴۰ میلیارد دلار صادرات پوشاک دارد و این یعنی صادرات پوشاک در این کشور معادل میزان صادرات غیرنفتی کشور ماست!

آنچه خوبان همه دارند، صنعت پوشاک به‌تنهایی دارد

عضو هیات مدیره جامعه متخصصان نساجی به پتانسیل‌های ارزآوری و اشتغالزایی صنعت پوشاک و ارزش افزوده بالای آن اشاره و خاطرنشان کرد: این صنعت، صنعتی سبز است و هیچ آسیبی به محیط زیست وارد نمی‌کند، ضمن اینکه سرانه سرمایه گذاری در این صنعت تقریبا یک دهم دیگر صنایع است.

حائری در بخش دیگری از سخنان خود به مسئله حمایت از صنعت پوشاک اشاره کرد و گفت: منظور از حمایت فقط بستن مرزها و افزایش تعرفه واردات نیست؛ در واقع این راه حمایت نیست، بلکه این روش صنعت پوشاک را غیر رقابتی می‌کند و همان بلایی را که بر سر صنعت خودرو آورد بر سر پوشاک هم می‌آورد.

وی با بیان این که در حوزه پوشاک آمار دقیقی در رابطه با میزان اشتغالزایی نداریم، چراکه بخشی به صورت زیرپله‌ای تولید می‌کنند، ابراز کرد: اما به صورت رسمی حدود سه میلیون نفر در این صنعت مشغول به کار هستند.

نیروی کار ماهر، توجه به این نیروها و سیاست‌های تجاری انعطاف‌پذیر و از طرفی حمایت چند دهه‌ای از صنعت پوشاک و همچنین داشتن دانش در این حوزه، صنعت پوشاک را در کشورهایی نظیر پاکستان، بنگلادش، چین و ترکیه تبدیل به صنعتی پیشرو و ارزآور کرده و توجه به همین عوامل بخش بسیاری از صادراتشان به کشورهای اروپایی را رقم زده است و چنانچه ایران هم خواهان رسیدن به چنین جایگاهی در حوزه پوشاک است بایستی تمامی این عوامل را در کنار هم ببیند.