مزایا و معایب ثبت سفارش در گفت‌و‌گو با فعالان صنعتی بررسی شد

گروه صنعت و معدن– تامین مواد اولیه را می‌توان یکی از چالش‌های بخش تولید دانست، چالشی که از یکسو به نقدینگی و از سوی دیگر به روند واردات گره خورده و حال با طرح حذف فرآیند ثبت سفارش از سوی وزیر صنعت، معدن و تجارت این امید به وجود آمده تا شاید روند تولید شتاب گیرد. پیش از این نیز حذف طرح شبنم به منظور تسهیل در تجارت خارجی مطرح شده بود.
به گفته برخی از فعالان صنعتی پروسه ثبت سفارش ارتباط مستقیمی با سیاست‌های تجاری دولت دارد و با تغییر این رویکرد، واردات مواد اولیه، تجهیزات و ماشین‌آلات نیز به همراه کالای تجاری با مشکل بسیاری مواجه می‌شود، اما در مقابل برخی دیگر معتقدند، با حذف فرآیند ثبت سفارش 10 تا 15 درصد از مشکلات واحدهای تولیدی مرتفع خواهد شد. از سوی دیگر و بر اساس گزارش بانک جهانی، به طور متوسط واردات از گمرکات ایران به 32 روز زمان و 8 سند و 2100 دلار (هزینه هر کانتینر 20 فوتی) هزینه نیاز دارد؛ زمان طولانی که برای کاهش آن حذف فرآیند ثبت سفارش با وجود مخالفان بسیار مطرح شد.
در این رابطه محمدرضا مرتضوی، دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران می‌گوید: ثبت سفارش کالا به منظور تسهیل در داده‌های آماری مطرح شد، اما در حال حاضر امکان جمع‌آوری آمار از سوی گمرک قابل احصا است. از سوی دیگر، دولت هم تمایلی به انباشت کالای ثبت سفارش شده در گمرکات ندارد که با این شرایط می‌توان برای حذف ثبت سفارش قدم برداشت. مرتضوی در خصوص ایرادات مطرح شده به حذف ثبت سفارش که افزایش واردات را به همراه خواهد داشت نیز به «دنیای اقتصاد» گفت: وجود فرآیند ثبت سفارش تاثیری در روند واردات نخواهد داشت؛ چراکه در صورت نیاز، کالای وارداتی از طریق قاچاق تامین خواهد شد.
به گفته دبیر کل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با حذف فرآیند ثبت سفارش یک مانع از سر راه بخش تولید برداشته خواهد شد؛ چرا که در حال حاضر بخش تولید با بوروکراسی‌های دست و پاگیر و بدون فایده دست و پنجه نرم می‌کند و حذف هریک از این موارد می‌تواند به این بخش کمک کند.
سهم خواهی برخی‌ از ثبت سفارش کالا
محمدحسین برخوردار نیز در خصوص پیشنهاد اخیر وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر حذف ثبت سفارش به خبرگزاری مهر گفت: موضوع مقررات‌زدایی و کاهش بوروکراسی اداری موضوع جدیدی نیست و همواره به عنوان یکی از دغدغه‌های فعالان اقتصادی در حوزه تجارت خارجی مطرح بوده است. رئیس مجمع واردات افزود: بازبینی نظام‌های تجارت خارجی در کشورهای مختلف دنیا نشان می‌دهد که در حال حاضر، نظام کنترل تجارت خارجی بسیاری از کشورها به‌رغم نظارت بهینه، نیازمند چنین سیستم درهم تنیده‌ای نیست؛ به علاوه اینکه در ایران نیز چنین سیستمی در 2 دهه اخیر به نظام تجارت خارجی ما اضافه شده است. وی تصریح کرد: حذف ثبت سفارش از زمانی که فرآیند تجارت بین‌المللی کشور با محدودیت تحریم‌های خارجی مواجه شد، در کمیسیون‌های مجمع واردات مطرح و سپس به صورت مکتوب از سوی مجمع واردات به مراجع بالاتر پیشنهاد شده بود.
به گفته برخوردار، تسریع امور و کاهش هزینه بازرگانان نقطه تمرکز این پیشنهاد است؛ چراکه امروز در فرآیند تجارت خارجی، کار به جایی رسیده است که هر سازمانی یک تبصره و ماده برای خود اضافه کرده و ثبت سفارش، تبدیل به مقوله‌ای متراکم شده است. وی ادامه داد: از طرف دیگر، حذف ثبت سفارش می‌تواند رتبه کشور را از لحاظ شاخص‌های بهبود فضای کسب‌وکار، گمرک و تجارت جهانی بهبود بخشد و زمینه لازم را به‌منظور پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی نیز فراهم سازد.
وی ادامه داد: کاهش هزینه‌های مستقیم نیز یکی دیگر از موضوعات مرتبط با ثبت سفارش است. به هر حال واردکنندگان زمان ثبت سفارش هزینه‌ای را باید واریز می‌کردند که در نهایت به مصرف‌کننده منتقل می‌شد و به این صورت این هزینه از دوش مصرف‌کننده حذف می‌شود. البته دولت اگر درآمدزایی فرآیند ثبت سفارش را مدنظر دارد، می‌تواند آن را در نقطه دیگری لحاظ کند.
برخوردار با تاکید بر این موضوع که حذف ثبت سفارش نیارمند پیش‌زمینه‌هایی است، اظهار کرد: در سیستم ثبت سفارش، محدودیت‌های واردات نظیر «ماده 16 محصولات کشاورزی» یا استانداردهای مورد نیاز یا تاییدیه‌های مورد نیاز به اطلاع واردکنندگان می‌رسید، حال با حذف سیستم ثبت سفارش باید فرآیند اطلاع‌رسانی تقویت شود یا ابزار مناسبی برای گردش اطلاعات تعریف شود، ضمن اینکه موضوع هماهنگی با اداره استاندارد هم بسیار ضروری است.
وی در خصوص چگونگی جمع‌آوری آمار میزان واردات و صادرات تصریح کرد: با حذف ثبت سفارش آمار تجمیع شده در گمرک می‌تواند نقش کلیدی در تنظیم میزان تجارت خارجی کشور ایفا کند.
حذف 10 تا 15 درصد مشکلات
داریوش مهاجر، دبیر کل کنفدراسیون صنعت نیز در این خصوص می‌گوید: ثبت سفارش در اصل یک نوع پروتکل برای کنترل مناسب از سوی مراجع پولی، بانکی و گمرک است، اما همین روش مشکلاتی را نیز به وجود می‌آورد. مهاجر با اشاره به اینکه حذف ثبت سفارش به سرعت گرفتن تولید کمک خواهد کرد، افزود: هر چند با حذف این فرآیند به تولید کمک خواهد شد، اما باید از ورود کالای بی‌‌کیفیت نیز جلوگیری کرد تا به منافع ملت ضرری وارد نشود.
به گفته دبیر کل کنفدراسیون صنعت، حمایت از واحدهای صنعتی در تمام دنیا مرسوم است. برخی از کشورها حتی با پرداخت یارانه نیز در این خصوص قدم برمی‌دارند تا بخش تولید لطمه نبیند، صنایع ما نیز در شرایط کنونی نیاز به حمایت دارند تا بتوانند سرپا بایستند و از مشکلات عبور کنند. مهاجر معتقد است، ثبت سفارش یک عامل است در حال حاضر تولید به دلایل مختلف با معضلات بسیاری مواجه است و آنچه مسلم است حذف این مشکلات تا حدودی می‌تواند مشکلات این بخش را بهبود بخشد. مصطفی رناسی، رئیس کمیسیون صنایع و معادن اتاق بازرگانی اصفهان نیز در این خصوص، می‌گوید: ثبت سفارش کالا یکی از مراحل واردات محسوب می‌شود که هم از لحاظ زمانی و هم هزینه‌ای تولید را درگیر می‌کند و آنچه مسلم است حذف این فرآیند می‌تواند روند تولید را تسهیل کند. رناسی در خصوص اینکه گفته می‌شود حذف ثبت سفارش به رشد واردات منجر خواهد شد، اظهار کرد: باید این نکته را مد نظر قرار داد که واردات فی‌النفسه بد نیست؛ چرا که کالاهای واسطه‌ای و مواد اولیه نیز در رده کالاهاي وارداتی محسوب می‌شوند به همین دلیل بهتر است که واردات از طریق دیگری «تعرفه، ارز و...» کنترل شود. به گفته رئیس کمیسیون صنایع و معادن اتاق بازرگانی اصفهان، پیش از این ثبت سفارش به سیاست‌های وزارت بازرگانی سابق بستگی داشت و با تغییر سیاست‌های این وزارتخانه ثبت‌سفارش با مشکل مواجه می‌شد. در حال حاضر نیز این روند تغییر نکرده و با سیاست دولت روش ثبت سفارش نیز تغییر می‌کند و همین بسته شدن سایت واحدهای تولیدی را با مشکلات بسیاری مواجه می‌کند.ابوالفضل روغنی گلپایگانی، نایب رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران نیز با اشاره به اینکه برای واردات یک فرآیند 6 تا 8 مرحله‌ای باید صورت بگیرد و برای حمایت از تولید باید این پروسه کاهش یابد، می‌گوید: با حذف فرآیند ثبت سفارش برای خرید کالا، مواد اولیه و قطعات، 10 تا 15 درصد از مشکلات بخش تولید حل خواهد شد. به گفته روغنی، با توجه به مشکلاتی که تحریم به وجود آورده حذف فرآیندهای این چنینی می‌تواند به تولید کمک قابل توجهی کند.